พระสถูปบรรจุพระเกศา พระสุพรรณกัลยา
หลายคนที่ได้ไปเที่ยวสัมผัสความหนาวที่ปาย ต้องมีโอกาสได้ไปสักการะบูชา พระสถูปบรรจุพระเกศา พระสุพรรณกัลยา ณ วัดน้ำฮู เป็นสถาน
ที่สำคัญทาง ประวัติศาสตร์พร้อมแสดงกตัญญุตาแด่พระสุพรรณกัลยา หากใครที่ไปที่นั้นจะพบ พระสถูปบรรจุพระเกศา สมเด็จพระพี่นางพระสุพรรณกัลยา ตั้งเด่นเป็นสง่า
พระเจดีย์นี้ไม่มีบันทึกทางประวัติศาสตร์ถึงการสร้างที่ชัดเจน ซึ่งเชื่อกันว่าสร้างโดยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เพื่อบรรจุพระเกศาของสมเด็จพระพี่นางสุพรรณกัลยา ซึ่งได้เสด็จไปเป็นตัวประกันที่พม่าแทนสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและต่อมาได้ถูกปลงพระชนม์ที่พม่า หลังจากที่สมเด็จพระนเรสวรมหาราชทำศึกยุทธหัตถีชนะพระมหาอุปราชา ซึ่งภายในพระเจดีย์นี้ยังได้บรรจุเส้นพระเกษาของสมเด็จพระพี่นางสุพรรณกัลยาไว้ ด้วย สมเด็จพระพี่นางสุพรรณกัลยา เป็นวีรสตรีไทยที่ทรงเสียสละ ความสุขส่วนพระองค์เพื่อชาติบ้านเมืองที่พระองค์รักโดยมิกลัวภัยอันตรายที่ จะเกิดกับพระองค์ พระองค์ทรงเป็นตัวประกันแทนสมเด็จพระนเรศวรมหาราช และคอยส่งข่าวคราวการเคลื่อนไหวของทัพพม่า
พระสุพรรณกัลยา มีพระชันษามากกว่าสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ๒ ปี พระสิริโฉมงดงาม สุภาพอ่อนโยน พระสุรเสียงกังวานไพเราะ จิตใจหนักแน่นมั่นคง ตกเป็นพระชายาในพระเจ้าหงสาวดีบุเรงนองขณะพระชันษา ๑๗ ปี และภายหลังทรงตกเป็นพระชายาของพระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรง พระองค์ทรงคอยให้กำลังพระทัยช่วยสมเด็จพระนเรศวรกู้ชาติมาโดยตลอด ทรงเป็นเบื้องหลังความสำเร็จ หลังจากนั้นพระองค์ทรงหยั่งรู้อนาคตก่อนถูกปลงพระชนม์ และพระองค์ทรงสิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษา ๓๙ ปี ทรงตัดปอยผมใส่ผอบให้คนสนิท นำไปถวายพระวิสุทธิกษัตรย์ หลังจากผอบมาถึงกรุงศรีอยุธยาสามเดือน พระวิสุทธิกษัตรย์พระมารดาก็ทรงตรอมพระทัยสิ้นพระชนม์ตาม
พระพุทธรูปอุ่นเมือง คือองค์เล็กที่ประดิษฐานหน้าพระประธาน เป็นองค์ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงสร้าง
โดยภายในวัดยังมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ควรสักการะบูชา เมื่อมาเที่ยวที่ปาย คือ พระพุทธรูปอุ่นเมือง พระพุทธรูปอุ่นเมืองเป็นพระสิงห์รุ่นที่ ๓ ขนาดหน้าตักกว้าง ๘๐ เซ็นติเมตร สูง ๑๑๑ เซ็นติเมตร หล่อด้วยทองสัมฤิทธิ์ ส่วนพระเศียรกลวง มีพระเมาลีครอบ ไม่มีประวัติบันทึกการสร้างชัดเจน เชื่อกันว่า สร้างโดยสมเด็จ พระนเรศวรมหาราช เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลถวายสมเด็จพระพี่นางสุพรรณกัลยา ซึ่งได้เสด็จไปประทับที่พม่า เพื่อเป็นตัวประกันแทน สมเด็จพระนเรศวรมหาราช และต่อมาสมเด็จพระพี่นางสุพรรณกัลยาได้สิ้นพระชนม์ที่พม่านั้นเอง
พระพุทธรูปอุ่นเมืองเป็น พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองปาย เป็นสถานที่ที่นักท่องเที่ยวที่นิยมมาเที่ยวปาย ต้องแวะสักการะบูชา ยังมีความมหัศจรรย์ซึ่งในส่วนพระเศียรจะมีน้ำซึมออกมาเป็นน้ำมนต์ ศักดิ์สิทธิ์ (หากใครที่ได้ไปสักการะจะได้ชมวีดีโอที่ทางวัดถ่ายไว้ให้ชมเพราะทางวัดจะนำ มาทำน้ำมนต์และจะมีการเปิดเพียงไม่กี่ครั้งต่อปี) ได้เคยมีผู้อาราธนาอัญเชิญพระพุทธรูปอุ่นเมืองย้ายไปประดิษฐาน ณ วัดอื่น แต่คานเสลี่ยงหักเพราะทานน้ำหนักพระพุทธรูปไม่ไหว เป็นที่นี่อัศจรรย์ จึงต้องอัญเชิญกลับมาที่วัดน้ำฮูดังเดิม และได้ประดิษฐาน ณ วัดน้ำฮูจงบจนถึงปัจจุบัน
หากใครมีโอกาสไปเที่ยวที่ปาย ก็อย่าลืมไปสักการะเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตนะค่ะ ทิ้งท้ายด้วย คำบูชาพระอุ่นเมือง และคาถาบูชาพระสุพรรณกัลยา ณ วัดน้ำฮู
คำบูชาหลวงพ่ออุ่นเมือง
ตั้งนะโม ๓ จบ
อะหัง วันทามิ พุทธะรูปัง
อะหัง วันทามิ สัพพะโส
อะหัง วันทามิ สัพพะทา
ตัสเสวานุภาเวนะ สะทาโสตถี ภะวันตุ เมฯ
คาถาบูชาพระสุพรรณกัลยา
ตั้งนะโม ๓ จบ
เอหิภูโต มหาภูโต สะมะนุสโส
สะเทวะโก กะโรหิ เทวะทิตานัง
อาคัจเฉยยะ อาคัจฉาหิ เอหิวิญญานะ
สุพรรณกัลละยา เทวะทิตา
อาคัจเฉยยะ อาคัจฉาหิ มานิมามา